Nederland staat bekend om het poldermodel. Vrij vertaald houdt dit in dat iedereen zijn mening kan en mag ventileren. Misschien nog iets beter samengevat, alle meningen worden meegenomen in besluitvorming en vertegenwoordigd in de uiteindelijke besluiten. Het poldermodel is lang bepalend geweest, zowel in de politiek als binnen organisaties. Wat ons betreft is polderen voor organisaties niet altijd een goed idee. We geven drie redenen:
- Overeenstemming is geen doel op zich
- Een poldermodel leidt vaak tot middelmatige compromissen
- Een poldermodel zorgt voor een gebrek aan focus bij het nemen van besluiten
Agree to disagree!
Democratie werkt goed in een samenleving waarin ieders stem meetelt. Toch zal niemand claimen dat het overheidsapparaat dat wij hebben gecreëerd om de democratie heen, het meest efficiënte is. Democratie vraagt nu eenmaal veel overleg en overeenstemming. Deze overeenstemming is hierbij een doel op zichzelf. En dat is een wezenlijk verschil met wat wij zien als een professionele organisatie.
Binnen organisaties hoeft men het helemaal niet altijd met elkaar eens te zijn. Discussie en overleg zijn prima en maken ideeën en besluiten vaak alleen maar beter. Maar, voor het nemen van een uiteindelijke beslissing is een hiërarchie in het leven geroepen. En bij deze hiërarchie horen verschillende verantwoordelijkheden. Het is de taak van de directeur, leidinggevende of manager om knopen door te hakken. En dit kan volgens ons prima zonder dat iedereen het met hem of haar eens is.
Middelmatige compromissen
Uit polderen komen compromissen voort. Compromissen zijn onwenselijk om twee redenen: het duurt lang om ze te bereiken en ze leiden tot middelmatige besluiten. Voordat iedereen zijn of haar plasje over een voorstel heeft gedaan gaan weken voorbij. Zeker wanneer interne politiek om de hoek komt kijken, kan het heel lang duren voordat een voorstel aan ieders wensen voldoet.
Wanneer iedereen het dan toch eens is over een voorstel, is dit vaak een afgezwakte variant van een oorspronkelijk idee, omdat de scherpe randjes er af zijn. Dit maakt de grijze middelmaat voor polderende organisaties dan ook onvermijdelijk. Excellent presteren op basis van middelmatige besluiten is volgens ons namelijk een utopie. Kort gesteld, door polderen gaan lef en initiatief verloren die vaak ten grondslag liggen aan de uitvoer van écht goede ideeën. Daarnaast leidt het tot reactief gedrag. Neem bijvoorbeeld de medewerker met een waanzinnig goed idee dat wordt afgezwakt tot een idee dat hij of zij zelf niet meer herkent. Deze medewerker zal zich wel twee keer bedenken voordat hij of zij weer met een nieuw idee komt waar veel energie ingestoken wordt.
Gebrek aan richting
Het streven naar compromissen door polderen leidt vaak tot zwalkend beleid en besluiten die een duidelijke richting missen. Zoals eerder gesteld, zijn compromissen geen vertaling van heldere keuzes. En wanneer een organisatie iets écht goed wilt doen, is focus en het durven maken van keuzes nodig. Je kiest niet alleen wat je gaat doen en welke kant je op gaat, je kiest ook wat je niet zult doen. Kiezen waar je voor staat, walt je wilt bereiken en wat je vooral ook niet gaat doen, is essentieel voor een consistente vorm van beleid.
Een klassiek voorbeeld is het antwoord dat politicus Pim Fortuyn tijdens een lijsttrekkersdebat gaf op de vraag wat hij ging doen aan de files: ‘Niets. Ik wil aan de slag met zorg, veiligheid, integratie en onderwijs.’. De gespreksleider probeerde nog een keer aan te dringen: ‘Maar meneer Fortuyn! De files zijn een groot maatschappelijk probleem! Nederland staat vast!’. Fortuyn hield voet bij stuk: ‘Dat klopt. En als je dat een groter probleem vindt dan zorg, veiligheid, integratie en onderwijs moet je dus niet op mij stemmen. Als je files een belangrijk probleem vindt en je wilt meer asfalt, stem dan VVD. Als je files een belangrijk probleem vindt en je wilt meer openbaar vervoer, stem dan GroenLinks’. Geen compromis maar duidelijke keuzes en een heldere koers. Los van de politieke opvattingen van Pim Fortuyn, volgens ons een goed voorbeeld van focus.
To Do
Kortom: voorkom polderen binnen uw organisatie! Hoe?
- agree to disagree!
- stop met het altijd maken van compromissen
- kies! en houdt een duidelijke richting aan